Một kỷ niệm đẹp: Ăn Tết ở Việt Nam

Tháng Một năm 2014, Thuỳ nói là chúng tôi sẽ về quê để ăn Tết với gia đình Thuỳ. Tôi đồng ý ngay. Thứ nhất, tôi thích gia đình Thuỳ và muốn gặp lại họ. Thứ hai, tôi biết là việc về quê ăn Tết là một phong tục Việt Nam ít người nước ngoài có được cơ hội như vậy. Tuy nhiên, tôi đã không biết là kinh nghiệm ăn Tết với gia đình vợ sẽ làm tôi thay đổi suy nghĩ về Tết và văn hoá VN.

Trong suốt thời gian tôi đã học tiếng Việt và tham gia vào cộng đồng VN ở Seattle, người Việt nào cũng khuyến khích là tôi nên ăn Tết ở VN. Họ đã nói là Tết ở VN rất vui không đâu bằng, người Việt ăn Tết ở VN giống như người Mỹ ăn Lễ Giáng Sinh ở Mỹ. Như người Mỹ thích về "quê" ăn mừng Lễ Giáng Sinh với gia đình, thì một số bạn VN ở Seattle cũng hy vọng là họ có thể về VN ăn Tết với gia đình và các bạn như ngày xưa.

Mỗi lần người Việt ở đây giải thích về Tết ở VN là tôi có cảm tưởng là Tết ở VN rất có ý nghĩa với họ. Cách nói của họ là một dấu hiệu biểu lộ Tết ở VN là rất quan trọng đối với người Việt. Tuy nhiên, dù họ có cố gắng giải thích Tết đến mấy thì tôi vẫn không thể nào hình dung ra được.

Chính vì vậy mà tôi hơi bối rối về ý nghĩa của Tết.

Tôi biết là Tết ở VN và Lễ Giáng Sinh ở phương Tây giống nhau, đó là dịp đoàn tụ với gia đình, nhưng tôi cũng biết là Tết có nghĩa là năm mới. Khi nghĩ đến năm mới thì tôi tưởng tượng ngay là mọi người ăn mừng năm mới như hầu hết người Mỹ ăn mừng năm mới: Đi ăn uống với bạn bè, sau đó đi chơi cả đêm. Quán bar nào cũng có tiệc lớn và đông người say xỉn. Vì Tết ở VN có ba ngày, nên ăn mừng năm mới ở VN sẽ vui hơn ở Mỹ gấp ba lần vì người Việt có cơ hội đi chơi từ sáng đến tối (hay từ tối đến sáng nếu đi quán bar) ba ngày liên tục. Tôi thật sự tưởng rằng điều này là một trong những lý do người Việt nghỉ việc một, hai tuần vào dịp Tết. Thảo nào người Việt phải nghỉ lâu như vậy. Đi chơi ba ngày liên tục thì làm sao mà họ có thể đi làm và tập trung chuyên môn được?!

Tôi chỉ biết về phong tục ăn Tết bằng một sự kiện lớn mà cộng đồng Việt kiều tại Seattle tổ chức gọi là “Tết in Seattle (TIS).” Vào một cuối tuần gần Tết, cả Việt kiều Mỹ lẫn người Mỹ đều có thể đến TIS để ăn Tết với nhau. TIS thật sự là một cơ hội rất tốt để biết nhiều hơn về VN vì người ta có thể ăn nhiều món ăn VN, đến phòng triển lãm về lịch sử và văn hoá VN, và xem biểu diễn ca múa kịch.

Sau khi tôi tốt nghiệp đại học, một số thành viên trong Hội Sinh viên Việt Nam tại đại học Washington đã làm tình nguyện viên giúp đỡ tổ chức TIS. Vì tôi thân với họ và việc giúp đỡ TIS có vẻ vui và thú vị cho nên tôi cũng đã tham gia và giúp đỡ vài năm. Tôi rất may mắn được giao nhiệm vụ chăm sóc những ca sĩ VN mà TIS mời tham gia hát nhạc thính phòng. Trong thời gian này tôi đã có cơ hôi gặp nhiều ca sĩ nổi tiếng như Khánh Ly, Tuấn Ngọc, Thu Phương, v.v.

Tuy nhiên, dù tôi có những kinh nghiệm tham gia vào TIS, dù các bạn VN đã giải thích cho tôi hiểu, dù tôi cũng đã học ở Hà Nội, thì tôi vẫn không biết người VN thật sự ăn Tết ở VN như thế nào.

Đầu tháng Một năm 2014, Thuỳ báo là chúng tôi sẽ về quê Thuỳ ăn Tết với gia đình. Tôi dùng từ "báo" vì tôi đã không thể từ chối được. Ở VN thì hầu hết người VN về quê ăn Tết theo phong tục, truyền thống của người Việt. Hơn nữa, lâu rồi Thuỳ chưa có dịp ăn Tết với gia đình, cho nên cơ hội này vừa đặc biệt vừa hiếm có. Vài tuần sau đó, chúng tôi lên xe đò đi Kình B tại Vĩnh Long khoảng một tuần.

Tôi lo là đến nhà họ bất ngờ không báo trước thì hơi bất lịch sự, nhưng Thuỳ nói là không cần baó trước vì họ đang mong muốn mọi người về chơi. Không có phong tục như ở Mỹ mà người ta nên báo trước khi về. Muốn về thì về, và mọi người rất vui vì chúng tôi về ăn Tết với họ.

Trong suốt mấy ngày chúng tôi ở nhà ông bà ngoại Thuỳ, có những kỷ niệm mà tôi nhớ mãi về phong tục ăn Tết và văn hoá VN. Tôi xin chia sẻ một số kỷ niệm này với các bạn.

Tôi nhớ lúc Thuỳ đưa tôi đi chợ để mua một cây tắc nhỏ làm quà biếu ông bà ngoại. Ông bà rất cảm động vì con cháu ở Mỹ về VN ăn Tết chung với ông bà mà còn vất vả mua quà.

Tôi cũng nhớ lúc chúng tôi đi vòng vòng Kình B đến nhà các bà con gần xa để chào hỏi và chúc Tết. Đến nhà ai chúng tôi cũng được mời vào nhà uống trà và ăn mứt Tết. Cũng có người không gặp Thuỳ hơn chục năm rồi nhưng họ vẫn có thể nhận ra Thuỳ ngay. Kình B là một nơi hơi nhỏ cho nên mỗi gia đình thường quen biết nhau. Những người nhận ra Thuỳ dù lâu ngày không gặp nhau đều nói là Thuỳ có bề ngoài giống mẹ. Thuỳ và những gia đình này đã nói chuyện với nhau về cuộc sống hiện tại và quá khứ. Nghe thì rất thú vị vì tôi có thể biết nhiều hơn về vợ trước khi sang Mỹ từ những góc nhìn khác.

Tôi cũng nhớ lúc tôi đánh bài với các em họ của Thuỳ. Có lần nằm trên võng ở ngoài và thấy mấy người em họ chơi bài. Chỉ cần hai giây là biết họ chơi baì “tiến lên!” Rất may mắn là tôi chơi tiến lên nhiều lần khi tôi là thành viên của Hội Sinh viên Việt Nam tại đại học, cho nên tôi có thể chơi với gia đình Thuỳ. Họ cũng ngạc nhiên là tôi biết chơi. Mấy phút sau khi tôi bắt đầu chơi thì một người cậu cũng muốn tham gia. Tất nhiên là cậu thắng và tôi thua.

Thuỳ cười hoài khi cậu chọc là "Jesse biết chơi. Không hay...nhưng biết chơi."

Tôi nhớ lúc ăn Tết với cả nhà bên ngoại. Mồng một Tết, mọi người bên ngoại đến nhà ông bà để ăn trưa với nhau. Phụ nữ vào bếp nấu ăn, đàn ông ở phòng khách hút thuốc, uống bia và nói chuyện vui vẻ, còn các cháu thì chơi ở ngoài. Nấu xong thì mọi người tập trung tại phòng khách để ăn trưa. Các dì và mợ đã nấu nhiều món ăn rất ngon như cá chiên, lẩu, thịt heo, rau, v.v. Tôi đã làm mọi người ngạc nhiên vì tôi có thể ăn được món ăn VN. Họ lo là tôi không thể chịu được nước mắm hay không thích cá, nhưng sau khi giải thích là tôi có kinh nghiệm sống ở VN và cũng ăn nhiều món ăn VN tại Seattle thì họ yên tâm.

Các cậu và chú đã mời tôi ngồi với họ...chắc là để mời tôi uống rượu bia. Một người rót rượu vào một ly nhỏ. Sau đó, họ dạy là tôi uống một nửa, rồi tôi mời một người khác uống hết. Ly nhỏ nhưng rượu nặng, cho nên sau nửa tiếng là tôi bị say. Nửa tiếng sau tôi và mỗi cậu và chú uống thêm ba, bốn lon bia nữa. Ăn thì nhiều, uống thì nhiều hơn. Nói thì nhiều, cười thì nhiều hơn. Tôi có thể quen với phong tục này. Thuỳ đang ngồi với các dì và mợ, vừa vui là tôi đã làm quen được với gia đình vừa lo là tôi sẽ cố gắng uống theo các cậu đến mức ói mửa. Không ói, nhưng phải chịu thua. Họ uống giỏi hơn tôi.

Tôi có rất nhiều kỷ niệm đẹp nữa lúc tôi về quê vợ ăn Tết mà tôi không bao giờ quên.

Thoạt đầu tôi lo là ăn Tết như vậy sẽ chán vì không có tiệc lớn như tôi từng tưởng tượng, không có sự kiện lớn như tôi đã tham gia ở Seattle. Tuy nhiên, sau khi tôi thấy cả nhà về nhà ông bà ngoại, thấy họ nói chuyện và chơi với nhau vui vẻ, ăn thức ăn ngon và uống rượu với cả nhà, thấy người hàng xóm gặp nhau chúc Tết, thấy mọi người có vẻ rất hạnh phúc...thì cuối cùng tôi có thể biết tại sao các bạn VN luôn luôn nói là họ muốn về VN ăn Tết với gia đình.

Cuối cùng thì tôi cũng có thể biết ý nghĩa của ăn Tết.

Vào dịp Tết này, hễ thấy các bạn chúc Tết nhau, hễ thấy họ bỏ hình chụp với gia đình trên Facebook là tôi cũng nhớ về kỷ niệm tôi ăn Tết ở VN. Một kỷ niệm vui vẻ. Một kỷ niệm đẹp. Một kỷ niệm đặc biệt.